Taniec

Każdy ma dość jasne wyobrażenie o tym, czym jest taniec, potrafi jeśli nawet nie opisać, to przynajmniej go rozpoznać i prawdopodobnie sam kiedyś tańczył. Od kiedy socjologia podzieliła czynności ludzkie na przyrodzone i kulturalne, taniec zaliczono do czynności kulturalnych. Najprostszy podział, jakiego można dokonać, to wyodrębnienie trzech odmiennych sfer działalności ludzkiej, w których się rozwinął: religia, rozrywka i sztuka. W każdej z nich pełni inne funkcje. Nie jest to podział ani precyzyjny, ani wyczerpujący. Taniec może być także formą terapii (choreoterapia), zaś dla niektórych ludzi jest po prostu pracą. Elementy tańca występują w niektórych dyscyplinach sportu jak: łyżwiarstwo figurowe, pływanie synchroniczne i gimnastyka artystyczna. Taniec jest zaliczany do ćwiczeń rekreacyjnych mających bardzo korzystny wpływ na zdrowie psychofizyczne. W wyniku ruchu ciała w tempie zgodnym z muzyką można wyrazić swoje uczucia, a z samego ruchu czerpać dużą przyjemność.

Podstawowe kroki baletowe od R do Z

Relevé - podniesienie się tancerza (tancerki) na pół palce lub palce, może także oznaczać podniesienie wyprostowanej nogi na wysokość 90° w różnych kierunkach.
Renversé - silne i wyraziste przegięcie tułowia w pozie przechodzące w pas de bourrée en tournant, które kończy się wyprostowaniem tułowia.
Reverance - kobiecy ukłon z przysiadem - przejście z nogi na nogę w demi plié w IV pozycji.
Revoltade - skok z przeniesieniem jednej wyprostowanej nogi za drugą, z obrotem w powietrzu. Wykonywane przez mężczyzn z jednym lub dwoma obrotami.
Rond de jambe - ruch nogą po okręgu en dehors i en dedans. Występują odmiany rond de jambe: noskiem stopy po podłodze (par terre), na wysokości 45° i 90°, (en l’air) oraz z wyrzutem nogi na 90° (grand rond de jambe jeté). Ćwiczenie to wyrabia ruchomość stawu biodrowego.
Rond de jambe - pozycja w tańcu baletowym, w której noga uniesiona jest do góry, kolana zgięte, a stopa wykonuje kolisty ruch w powietrzu.
Saut de basque - wysoki skok z nogi na nogę z ruchem w bok i obrotem (lub dwoma) w powietrzu. Podczas skoku jedna noga zostaje wyrzucona na wysokość 90°, druga dotyka noskiem kolana pierwszej. Lądowanie na nogę wykonującą wyrzut.
Sauté - pas sauté lub temps sauté:
a)skok z dwóch nóg na dwie nogi z zachowaniem początkowej pozycji zarówno w powietrzu, jak i przy lądowaniu,
b)termin, wskazujący na to, że ruch powinien być wykonany ze skokiem.
Simple - termin wskazujący, że spośród grupy ruchów (pas) jednego typu ma być wykonany jego najprostszy wariant, np. pas de bourree simple, sissonne simple.
Sissonne - duża i zróżnicowana grupa skoków z dwóch nóg na jedną, wykonywanych w miejscu lub z przemieszczeniem się w bok, z obrotem w powietrzu itd.
A solo - partia solowa w balecie, wykonywana przez jednego tancerza lub tancerkę, potocznie solówka. Wiąże się, zwłaszcza w baletach klasycznych, z wirtuozerskim popisem.
Soutenu - pas przygotowawcze, zwykle przed obrotem lub piruetem, polegające na przesunięciu jednej nogi ruchem ślizgowym w bok, dostawieniu drugiej do V pozycji, po czym następuje np. wskok (wspięcie się) na palce.
Suivi - pas de bourree suivi, nieprzerwane, miękkie przestępowanie z nogi na nogę wykonywane na palcach stop w V pozycji. W ten sposób tancerki płynnie przemieszczają się po scenie, jakby płynęły tuż nad ziemią.
Sur le cou-de-pied - położenie wyciągniętej stopy nogi pracującej na wysokości kostki nogi oporowej (z tyłu, z przodu lub obejmując nogę oporną).
Temps levé - skok w górę na jednej nodze, podczas gdy druga znajduje się w położeniu sur le cou-de-pied lub innej pozie, najczęściej temps levé jest powtarzane kilka razy.
Temps lié - grupa ruchów wykonywanych w wolnym tempie na środku sali, wyrabiająca równowagę i koordynację, przygotowanie do adagio.
Terre a terre - taniec zbudowany w oparciu o ruchy wykonywane na podłodze (par terre) w odróżnieniu od tańca opartego na skokach.
Tire-bouchon - położenie nogi pracującej podniesionej na 90° i zgiętej w kolanie, nosek stopy prawie dotyka nogi opornej. 
Tombé - pas tombé, przeniesienie środka ciężkości z nogi oporowej w demi-plie na wolną nogę. Druga noga przyjmuje wówczas ułożenie sur le cou-de pied lub opiera się noskiem o podłogę.
Tour - obrót ciała wokół osi pionowej o 360°. Wyróżnia się obroty na podłodze (dawniej: pirouette) i w powietrzu (tour en I'air).
Tour en l’air - wykonywany przede wszystkim przez mężczyzn, zwykle jako grand changement de pied czyli skok w miejscu z V pozycji z lądowaniem także w V, ze zmianą nóg w powietrzu i obrotem lub dwoma.
Tour lent - wolny obrót na jednej nodze w tzw. dużych pozach (arabesque, attitude) a la seconde, croisée, effacée i ecartée.
Tutu - to krótka, sztywno stercząca spódniczka, która narodziła się poprzez stopniowe skracanie kostiumu.

Podstawowe kroki baletowe od G do P

Jeté - podstawowy "element" pas (kroku) klasycznego w tańcu polegający na wyrzucie nogi silnie wyprostowanej w stawie kolanowym w zadanym kierunku; w "dużych skokach" jest to także skok.
Manege - okrąg na scenie baletowej, wzdłuż którego tancerz wykonuje popisowe podskoki.
Paczka - strój baletowy przeznaczony do występów na scenie. Wyróżniamy dwa rodzaje paczek romantyczną orak tutu ( klasyczna).
Par terre - określenie wskazujące na to, że ruch ma być wykonany na podłodze (w odróżnieniu od ruchów wykonywanych w powietrzu), np. rond de jambe par terre.
Partnerowanie - umiejętność towarzyszenia tancerce w tańcu, szczególnie w adagiu i kodzie. Partnerowanie składa się z podtrzymywań i podnoszeń, w których tancerz musi się wykazać zarówno siłą, jak i zręcznością.
Pas - z franc. krok:
a)pojedynczy wyrazisty ruch wykonywany zgodnie z zasadami tańca klasycznego lub zespół ruchów składający się na dany krok taneczny, np. pas de chat,
b)konkretny taniec w balecie klasycznym, np. pas de ruban (taniec ze wstążką),
c)wieloczęściowa forma taneczna w balecie klasycznym, np. pas de deux i pas de trois (np. w I akcie Jeziora łabędziego).
Pas d’action - złożona forma taneczno-muzyczna organicznie związana z rozwojem akcji baletu. W toku rozwoju baletu klasycznego utrwaliła się forma pas d'action złożona z entrée, adagia solistów z towarzyszeniem koryfejów i corps de ballet, kilku wariacji i wspólnej kody.
Pas de basque - skok z nogi na nogę. Noga wykonuje najpierw demi-rond palcami po podłodze, na nią parterowym skokiem zostaje przeniesiony ciężar ciała, druga noga poprzez I pozycję zostaje przeniesiona do przodu i nogi zostają połączone w V pozycji.
Pas de caractère - w balecie klasycznym wariacja stylizowana na jakimś tańcu ludowym.
Pas de chat - dosłownie: koci skok, skok naśladujący delikatny, pełen gracji skok kota. Nogi zgięte w kolanach po kolei wyrzucane są do tyłu (przodu, w bok), korpus jest zgięty, upozowanie rąk może być różne.
Pas de ciseaux - skok z jednej nogi na drugą, podczas którego wyciągnięte nogi zostają po kolei wyrzucone do przodu, na moment łączą się w powietrzu, po czym jedna przez I pozycję ostro przechodzi w arabeskę.
Pas de deux - duet w balecie klasycznym, taniec wykonywany przez pierwszego solistę i pierwszą solistkę, którego celem jest ukazanie ich kunsztu tanecznego.
Pas de poisson - skok ryby, skok z jednej nogi na drugą z wyrzuceniem nóg do tyłu i charakterystycznym wygięciem korpusu, upozowaniem rąk i głowy.
Pas de quatre - wariacja w tańcu klasycznym wykonywanym przez 4 tancerki lub 4 tancerzy.
Pas de trois - w balecie klasycznym taniec wykonywany przez trójkę tancerzy (najczęściej przez dwie tancerki i jednego tancerza, albo trzy tancerki).
Pas marché - krok, w którym (w odróżnieniu od zwykłego kroku) stopa stawiana jest na podłodze z palców, a nie z pięty.
Pas de soubresaut - skok z dwu nóg na dwie nogi rozpoczynany i zakończony w V pozycji. W powietrzu nogi również pozostają w tej pozycji, a tułów silnie wygina się do tyłu.
Passé - droga nogi pracującej podczas wykonywania pas (przejściu z jednej pozycji w drugą).
Pirouette - dawniej termin oznaczający rodzaj obrotu w tańcu, obecnie używany tylko w stosunku do tańca żeńskiego. W tańcu męskim wszystkie rodzaje obrotów noszą nazwę tours.
Pique - pozycja tańca baletowego, kiedy balerina staje na końcach palców bez uprzedniego zginania kolan.
Plié - francuskie określenie dla pracy nóg, stosowane w tańcu klasycznym, które można przetłumaczyć na język polski jako przysiad.
Pointe - pozycja tańca baletowego polegająca na staniu na czubkach palców.
Pointy - twarde baletki, używane w balecie, przeznaczone do tańca klasycznego lub ostatnio używane w tańcu współczesnym.
Port de bras - prawidłowy ruch i ułożenie rąk (arrondi lub allongee) w różnych tanecznych pozach, z obrotem, pochyleniem głowy i przegięciem tułowia.
Preparations - ruchy przygotowujące do wykonania określonego pas - battements, pirouette, skoków itd.
Primabalerina - tytuł nadawany przez dyrektora teatru dla najlepszej tancerki w zespole baletowym, która charakteryzuje się nienaganną techniką.
Primaballerina assoluta - tytuł przyznawany jest niezwykłym tancerkom, które wniosły ogromny wkład w rozwój i promocję baletu na świecie.

Podstawowe kroki baletowe od D do F

Danseur de caractere - określone cechy wyglądu tancerza z  zewnątrz, np. role amantów tańczyć mogli generalnie tancerze w miarę wysocy, smukli, proporcjonalnie zbudowani

Danseur noble - wyidealizowany typ tancerza, czyli wysoki wzrost, smukły tułów, długie nogi - to danseur noble, od którego często nie wymagano wybitnie wyrazistej gry aktorskiej, który za to musiał prezentować świetne umiejętności techniczne (główny amant ma zawsze najtrudniejszą partię).

Dégagé - przeprowadzenie stopy nogi pracującej przez powietrze np. do II pozycji, jakby “wyjęcie” stopy z V lub IV pozycji nie drogą battements.

Demi - oznacza wykonanie pas w połowie, np. demi plié - półprzysiad, demi pointe - pół palce, demi rond - pół okręgu.

Demi-plié relevé - termin łączący dwa ruchy w nierozerwalną całość -półprzysiad i następnie powstanie na pół palce i palce, np. przed piruetem.

Développé - rodzaj battements. Noga pracująca z V pozycji zgięta w kolanie sunie noskiem po drugiej nodze, dosięga kolana i zostaje wyciągnięta w przód, w bok lub w tył. Osiągnąwszy maksymalną wysokość zostaje opuszczona do V pozycji.

Double - termin wskazujący na podwójne (dwukrotne) wykonanie pas.

Drążek - (franc. la barre) drewniana poręcz przytwierdzona do ściany sali baletowej, której trzymają się uczniowie lub tancerze podczas pierwszych ćwiczeń. Drążek zastępuje rękę partnera.

Divertissement - wywodzące się z francuskiej kultury dworskiej krótkie widowiska o charakterze mieszanym. Najczęściej określano tym terminem widowiska baletowe.

Ecarté - poza tańca klasycznego, w której ciało tancerza rozciągnięte jest po przekątnej, noga podniesiona jest w bok (á la seconde), tułów odgięty od podniesionej nogi.

Echappé - ruch składający się z dwóch skoków, w czasie których nogi przechodzą z zamkniętej pozycji (I lub V) w otwartą (II lub IV) i znów w zamkniętą.

Enchaînement - rząd kombinowanych ruchów i póz tanecznych tworzący frazę taneczną.

En dedans - zamknięty układ nóg -stopy (palce) i kolana złączone, skierowanie ruchu nogi pracującej do tyłu, w bok lub do przodu tzn. do wewnątrz, ku nodze oporowej, obrót (piruet) skierowany ku nodze oporowej.

En dehors - główny układ nóg przyjęty w balecie klasycznym (wykręcenie, rozwarcie), skierowanie ruchu nogi pracującej w przód, w tył lub w bok od nogi oporowej, obrót wykonywany od nogi oporowej na zewnątrz.

En face - frontalne położenie figury wykonawcy w stosunku do widowni.

Effaceé - jedna z głównych póz tańca klasycznego, charakteryzuje się otwartym, “rozłożonym” układem ciała.

En l’air - oznaczenie pas wykonywanego w powietrzu w odróżnieniu od ruchów wykonywanych par terre – na ziemi.
En tournant - oznacza wykonanie obrotu podczas wykonywania pas.

Entrechat - poziomy skok z dwu nóg, w trakcie którego nogi są kilka razy rozdzielane i szybko krzyżowane.

Entrée - początkowo wszystkie części baletu klasycznego (wejścia), sposób podziału spektakli na części.

Epaulement - określone położenie tancerza, przy którym figura ustawiona jest jakby wpół obrotu do widza, głowa odwrócona do ramienia wyciągniętego wprzód.

Exercice - pierwsza część lekcji tańca klasycznego - ćwiczenia przy drążku i na środku sali.

Failli - skok z dwóch nóg na jedną, przy lądowaniu wolna noga płynnie przechodzi z I do IV pozycji i na nią zostaje przeniesiony ciężar ciała.

Flic-flac - ćwiczenie wyrabiające giętkość i zwrotność.

Fondu - określenie miękkiego, elastycznego plié (przysiadu z ugięciem nóg w kolanach) w czasie różnych pas.

Fouetté - termin oznaczający rząd tanecznych pas przypominających obracającego się bąka.

Frappes - ruchy nogi pracującej polegające na ruchu części nogi od kolana w dół (kolano zgięte, część udowa pozostaje w bezruchu).

Podstawowe kroki baletowe od A do C

Terminologia tańca klasycznego służy do opisu kombinacji kroków, pozycji i póz. Większość terminów jest opisana w języku francuskim.

À la seconde - termin określający kierunek do boku.

Adagio - taneczna fraza składająca się z póz, pochyleń, różnego rodzaju podnoszeń nóg. Pozwala wypracować koordynację i równowagę ciała.

Allegro - część lekcji składająca się ze skoków, taniec z dużą liczbą skoków i techniki palcowej (na pointach).

Allongé- poza w tańcu klasycznym (rodzaj arabeski) lub układ rąk, który jest wydłużony, w odróżnieniu od arrondi (zaokrąglony).

Aplomb - termin opisujący poprawną koordynację ciała w tańcu, która jest podstawą  sprawnego wykonywania ćwiczeń.

Arabesque - arabeska, poza w tańcu (inspirowana motywami orientalnymi).

Arrondi - oznaczenie zaokrąglonej pozy rąk (od ramienia do palców) w odróżnieniu od allongé.

Assemblé - jest to skok. Rozpoczyna się go w piątej pozycji, w plié. Jednocześnie jedna noga wyrzucana jest w powietrze, a na drugiej wykonuje się wyskok.

Attitude - poza w tańcu. Ciało postawione na jednej nodze, druga zgięta z tyłu lub przodu, wykręcona, uniesiona. Attitude w odróżnieniu od arabesque można wykonywać w dwie strony.

Balanse - ruch, w którym przy przestępowaniu z nogi na nogę występuje demi plie (przysiad na dwóch lub jednej nodze, ugięcie kolan bez odrywania pięt od podłogi) i podnoszenie się na pół palce.

Baletmistrz - mianem baletmistrza przyjęło się nazywać nauczyciela, który pracuje z tancerzami często zarówno podczas codziennych ćwiczeń.

Ballon - w XX w. umiejętność zatrzymania się w powietrzu w czasie skoku, zachowując pozę.

Ballonné - skok na jednej nodze z ruchem za nogą pracującą, która po wyciągnięciu się w czasie skoku, powraca w położenie sur le cou de pied (położenie wyciągniętej stopy nogi pracującej na kostce nogi oporowej - z tyłu lub przodu) w momencie opuszczania nogi oporowej.

Ballotté - skok w przód lub tył, w czasie którego wyciągnięte nogi znajdują się w V pozycji. 

Battement - ruch nogi polegający na jej odwodzeniu i przywodzeniu, w jakimkolwiek kierunku, wyprostowanej lub zgiętej, po podłodze lub w powietrzu.

Battement jeté - energiczne wysunięcie nogi na 25 stopni battement tendu. Jete wykonujemy z pozycji piątej oraz pierwszej.

Batterie - element pracy nóg w powietrzu, polegający na uderzaniu jednej nogi o drugą. Wyróżnia się trzy rodzaje batteries - pas battu, entrechat, brisé.

Battu - pas battu to każde pas ozdobione batteries - uderzeniem lub uderzeniami łydki o łydkę.

Bourrée - pas de bourrée - miękkie, ostre lub łączne kroki, wykonywane z przemianą nogi lub bez, we wszystkich kierunkach, również z obrotem.

Cabriole – skok w tańcu, składający się z trzech faz – wyskoku z jednej nogi, uderzenia nią w drugą nogę znajdującą się w powietrzu, oraz lądowania na tej samej nodze.

Chaînes - ciąg obrotów na palcach lub pół palcach dwóch nogach, podczas których lewa noga kończąc obrót staje na miejscu prawej. Nogi powinny być trzymane jak najbliżej siebie, nie “rozjeżdżanie się” podczas chaînes jest koniecznym warunkiem dobrego wykonania tych obrotów.

Changements de pieds - jest to grupa skoków, podczas których w powietrzu następuje zamiana nóg.

Chassé - skok, przy wykonaniu którego jedna noga jakby “dogania” drugą, łączy się z nią w V pozycji w najwyższym punkcie skoku.

Coda - końcowa część różnych form tanecznych przede wszystkim o charakterze popisowym następująca po wariacjach.

Corps de ballet - to inaczej zespół tancerek i tancerzy, którzy wykonują zwykle tańce zespołowe w dużych grup. Żeńskie i męskie c. de b. to niezastąpione piękne tło dla solistów, a także zbiorowy bohater dużych widowisk baletowych.

Coupé - maleńki, pośredni ruch służący jako przygotowanie do rozpoczęcia innego pas, np. przejście z nogi na nogę z plié przez sur le cou-de-pied.

Coupe jeté - w tańcu baletowym podskoki z obrotem z jednej nogi na drugą wykonywane dookoła sceny.

Couru - pas couru - pomocniczy ruch, taneczny bieg, wykorzystywany dla połączenia części tańca, np. rozbieg przed skokiem.

Croisé - jedna z głównych póz tańca klasycznego, w której linie krzyżują się.

Pozycje baletowe nóg

Podstawowe pozycje baletowe nóg:

*Pierwsza - ta pozycja używana jest najczęściej i wprowadzana jest w początkowych latach nauki techniki tańca klasycznego,

*Druga - najczęściej to właśnie przez tę pozycję są wykonywane przejścia do innych figur baletowych,

*Trzecia - jest ona najmniej spotykana w ćwiczeniach, najczęściej używa się jej w układach,

*Czwarta - pozycja używana tylko w początkowych ćwiczeniach przy drążku oraz na środku,

*Piąta - to właśnie w tej pozycji wykonuje się jeden z najłatwiejszych skoków, używana jest w prawie wszystkich ćwiczeniach baletowych,

*Szósta - to najprostrza pozycja baletowa, którą poznajemy już od najmłodszych lat.

Pozycje baletowe rąk

Oto pozycje baletowe rąk:

*Przygotowawcza - jest to pozycja, która jako pierwsza wprowadzana jest w nauczaniu techniki tańca klasycznego, ponieważ to ona rozpoczyna każde ćwiczenie przy drążku i na środku,

*Pierwsza - ta pozycja nie dużo różni się od pozycji przygotowawczej, lecz odgrywa bardzo ważną rolę w ćwiczeniach, ponieważ to przez nią przechodzimy do innych pozycji,

*Druga - pozycja ta jest najmniej używana jest w całkowicie (dwie ręce w tej samej pozycji) zazwyczaj używa się jej przy drążku lub do utrzymania równowagi na środku,

*Trzecia - ta pozycja używana jest zazwyczaj na środku przy ćwiczeniach, w których bardzo ważna jest równowaga oraz balans ciała pomiędzy dwiema nogami,

*Czwarta - pozycja bardzo mało spotykana w pierwszych latach nauki tańca klasycznego,

*Szósta (nie ma pozycji piątej) - używana jest do utrzymywania równowagi w wykonywaniu ćwiczeń na środku oraz przy drążku.